پودر خاموش کننده آتش
پودر خاموش کننده آتش به عنوان یکی از عوامل رایج در اطفای حریق می باشد. یکی از مشهورترین آنها بی کربنات سدیم که یک آنتی اسید است می باشد. موارد استفاده بی کربنات سدیم یا جوش شیرین طیف وسیعی را شامل می شود مانند مصارف دارویی، بیکینگ پودر، غذای حیوانات، افزودنی به خوراکی ها .
این پودربه عناوین مختلفی مانند ، ماده اولیه شیمیایی، ماده خاموش کننده آتش، ماده تمیزکننده و ماده خنثی کننده گاز اشک آور شناخته می شود . در این مقاله ضمن معرفی انواع پودر های خاموش کننده، ویژگی های هر یک را به اختصار برمی شماریم.
پودربی کربنات سدیم ( Sodium Bicarbonate) نام رایج جوش شیرین
فرمول شیمیایی: ۲NaHCO
چگالی: ۲/۳ گرم بر سانتی متر مکعب
دمای ذوب: 50 درجه سانتی گراد، ۱۲۲ درجه فارنهایت، ۲۲۳ کلوین
دمای جوش: ۸۵۱ درجه سانتی گراد، 1564 درجه فارنهاست. ۱۳۲۶ کلوین
فرآیند ساخت سدیم بی کربنات
دو فرایند تولید مرطوب و خشک برای سدیم بی کربنات وجود دارد. به طور کلی روش مورد استفاده برای تولید در مقیاس بزرگ روش مرطوب است. سدیم بی کربنات با تزریق گاز دی اکسید کرین در سود سوز آور حاصل از الکترولیز به صورت بلور رسوب می کند و باعث ایجاد واکنش می شود. سپس از سانتریفیوژها برای جداسازی و جذب بلورها از محلول حاوی بلورهای سدیم بی کربنات استفاده می شود. پس از خشک شدن سدیم بی کربنات جدا شده و بر اساس اندازه ذرات با استفاده از یک فرایند الک به محصول نهایی تبدیل می شود.
پودر خاموش کننده آتش: بی کربنات پتاسیم (Potassium bicarbonate)
پتاسیم بی کربنات با فرمول شیمیایی 3 KHCO یک ترکیب شیمیایی با شناسه بایكم (PubChem) ۵۱۹۸۹۳ است که جرم مولی آن ۱۰۰.۱۱۵ gmnol است. شکل ظاهری این ترکیب، بلورهای سفید است.
بی کربنات پتاسیم که با نام پودر پتاسیم نیز خوانده می شود ماده ای بی رنگ، بدون بو و نمکی است. بر اساس تعریف سازمان غذا و دارو امریکا ( FDA) ، بی کربنات پتاسیم عموما یک ماده امن و بی خطر است و هیچ گونه شواهدی از بروز سرطان در انسان در اثر استفاده از این ماده مشاهده نشده است . معمولا پتاسیم بی کربنات به صورت بلورهای سفید کریستالی و با گرانول های سفید رنگ وجود دارد. بی کربنات پتاسیم به ندرت به طور طبیعی یافت می شود و سنگ معدن آن را کالیپنیت می نامند.
این پودر خاموش کننده ای بسیار قوی است که با جذب حرارت حریق، شکسته شده و به مواد بسیار ریز (ذرات کمتر از ۱۰۰ نانومتر) تبدیل می شوند که این عمل با افزایش مساحت سطح پوشش قدرت خاموش کنندگی پودر را افزایش می دهد. این پودر با مهار بیش از ۱۰ برابر رادیکال آزاد نسبت به پودر های آتش نشانی دیگر، عملکرد پودر خاموش کننده را ۱۰ برابر افزایش می دهد و در نتیجه در مدت زمان کمتری موجب اطفاء حریق می شود.
پودرهای ABC (مانند سولفات آمونیوم و مونو آمونیوم فسفات)
پودر های ABC از گروه پودر های آتش نشانی خشک شیمیایی هستند که در برابر آتش سوزی در مواد الیافی مانند کاغذ، چوب و منسوجات کلاس (A) و همچنین آتش سوزی در مایعات قابل اشتعال کلاس (B) تجهیزات الکتریکی (C) استفاده می شوند. این پودرها مخلوطی از مواد ریز شیمیایی جامد مانند سولفات آمونیوم و مونو آمونیوم فسفات (MAP) هستند. پودر های ABC معمولا با توجه به محتوای مونو آمونیوم فسفات (NAP) به صورت 30 ABC 50 ،ABC 10 ،ADC و غیره درجه بندی می شوند هرچه مقدار «NIAP) بیشتر باشد، پودر کارآمدتر خواهد بود.
این پودر جذب رطوبت پایین تری نسبت به بی کربنات سدیم و پتاسیم دارد. همچنین استفاده از افزودنی (به عنوان مثال سیلیکون های روغنی ) در پودر های فوق، مقاومت به کلوخگی بالایی به پودر مونو آمونیوم فسفات بخشیده است، البته نقطه ضعف آسیب به تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی بعد از اطفای حریق، برای پودرهای ABC نیز همچنان برقرار است؛ اما با توجه به جامعیت اثربخشی این پودر ها، به پودر های چندمنظوره شهرت یافته و هم در اماکن مسکونی و شهری و هم در مجموعه های صنعتی بیشترین کاربرد را یافته اند.
پودر خاموش کننده مونو آمونیوم فسفات در دمای ۱۸۰ تا ۲۰۰ درجه سانتی گراد ذوب شده و با شکست واکنش های زنجیره ای حریق و خفه کردن و سرد کردن آن، آتش سوزی را مهار می کند. این پودر با ذوب شدن، سطح حریق را پوشانده و به آن می چسبلها اما در پایان ، لایه ای از خاموش کننده ذوب شده که با سرد شدن سخت میشود را باقی می گذارد.
پودر آتش نشانی ABC بر اساس استاندارد تا بیش از 5 هزار ولت نارسانایی الکتریکی دارد. این مهم موجب می شود در لحظات اولیه حریق که جریان برق ساختمان قطع نشده و امکان استفاده از آب وجود ندارد، بتوان به وسیله ی خاموش کننده های حاوی پودره از گسترش آتش جلوگیری کرد.
این پودر هم همانند پودر های بی کربنات سدیم و پتاسیم، غیرسمی و سازگار با محیط زیست بوده و بیشترین قدرت خاموش کنندگی برای همه کلاس های آتش را دارا است.
مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره ۳۶۳۶، حداقل خلوص پودر مونو آمونیوم فسفات برای خاموش کننده های ABC می بایست ۷۰ باشد. البته برای مصارف صنعتی قابلیت تهیه با خلوص های بالاتر نیز وجود دارد.
مقایسه پودر خاموش کننده آتش BC و ABC
قدرت خاموش کنندگی:
خاموش کننده های ABC با پودر مونو آمونیوم فسفات قطعا قدرت خاموش کنندگی بسیار بالاتری دارند و کلاس های حریق بیشتری را پوشش می دهد.به شما تهیه ی یک خاموش کننده ABC با قدرت خاموش کنندگی بالا به جای خاموش کننده BC مطابق کلاس بی کربنات به دلیل داشتن قدرت خاموش کنندگی بیشتر نسبت به سدیم بی کربنات، توصیه می شود، اما ریت (درجه بندی خاموش کنندگی) مونو فسفاته کلاس A را نیز در بر گرفته و در کل بالاتر است.
قدرت نفوذ و بازگشت آتش بعد از اطفاء
اغلب بعد از اطفای حریق توسط خاموش کننده های پودری، حریق دوباره شعله ور شده و باز می گردد. برای غلبه بر این مشکل یک راه خوب، استفاده از خاموش کننده های ABC به جای BC است از بین پودر های خاموش کننده BC نیره بی کربنات پتاسیم کمتر از بی کربنات سدیم، مشکل بازگشت حریق دارد.
جذب رطوبت و مشکل کلوخگی
کلوخکی یکی از مشکلات رایج پودر های خاموش کننده آتش نشانی است. در این حالت ذرات پودر خاموش کننده با جذب رطوبت به همدیگر چسبیده و به حالت توده ای با اصطلاحا كلوحه در می آیند مطابق استاندارد ملی ایران به شماره 3434 – پودر های خاموش کننده انش – پودر های خاموش کننده نوع BC بیکربنات سد یم و بیکربنات پتاسیم با توجه به قدرت جذب رطوبت دو برابری نسبت به پودر های ABC، قابلیت کلوخکی بالاتری دارند.
همچنین تمام خاموش کننده های پودری از نوع مواد dry cherni باکیفیت، دارای افزودنی هایی هستند که ساز و کاری به منظور جلوگیری از مشکل کلوخکی به شمار می روند. البته استاندارد ملی ۳۶۳۶، آزمون کلوخگی بر اساس تقود سوزن را برای هر سه متریال پودر خاموش کننده و حد مجاز آن را یکسان در نظر گرفته است. به طور مثال می توان از روغن سیلیکون (Silicci Oil) به عنوان ماده ای برای کاهش جذب رطوبت و مقاومت پودر استفاده کرد.
دمای ذوب پودر های خاموش کننده
مونو آمونیوم فسفات که به عنوان ماده اصلی پودر خاموش کننده ABC کاربرد دارد، در مجاورت گرما در دمای ۱۸۰ تا ۲۰۰ درجه سانتی گراد ذوب شده و سطح محل پاشش را می پوشاند.
روش خاموش کردن آتش
پودر خاموش کننده آتش پس از تخلیه روی محل در حال سوختن عمل می کنند. این مکانیسم باعث قطع واکنش های زنجیره ای، سرد کردن حریق و در نهایت اطفای آن خواهد شد. علاوه بر این، بی کربنات سدیم و بی کربنات پتاسیم هنگام حرارت دیدن، وارد یک واکش تجزیه گرماگیر شده و کربن دی اکسید، آزاد می کند. کربن دی اکسید آزاد شده نیز به نوبه ی خود کمی باعث اثر خاموش کنندگی می شود.
پودر خاموش کننده آتش ABC (مونوفسفات آمونیوم) بعد از ذوب شدن و اطفای حریق، با پایین آمدن دما سخت شده و کاملا سطح محل حریق را می پوشانند. مکانيم اثر این پودر در مواجهه با آتش نوع B و C قطع اکسیژن و واکنش های زنجیرهای شیمیایی است.
رسانایی الکتریکی
استاندارد ملی ۳۶۳۹، حد رسانایی الکتریکی برای خاموش کننده های پودری را 5 کیلوولت در نظر می گیرد. ویژگی نارسانایی الکتریکی برای خاموش کننده های پودری الزامی است. تولید کنندگان پودرهای با کیفیت در دنیا، به منظور اطمینان از عدم برق گرفتگی در حین عملیات اطفا به این میزان نارسانایی را بسیار بالاتر برده اند.
مشکل خوردگی
خوردگی بدنه خاموش کننده ناشی از اتر ماده خاموش کننده در داخل آن که برای خاموش کننده های بر پایه آب و گاز با هر ماده خاموش کننده خورنده دیگر مطرح می شود، یکی از مشکلات مهم در این زمینه است. در این حالت برای جلوگیری از خوردگی بدنه خاموش کننده آتش نشانی از پوشش داخلی با از ورق های ایستلن استیل برای ساخت بدنه خاموش کننده استفاده می شود.
مقایسه پودر بی کربنات سدیم و بی کربنات پتاسیم
مکانیسم عمل پودر خاموش کننده آتش بی کربنات سدیم و پتاسیم شبیه به هم است ولی بی کربنات پتاسیم تا سه برابر قوی تر از سدیم بی کربنات عمل می کند. علت این امر واکنش پذیری بالای پتاسیم است.
مقایسه پودر های پایه بی کربنات با منو آمونیوم فسفات
پودر های پایه بی کربنات در حریق کلاس A کارایی ندارند. جامداتی مثل چوب وقتی شعله آن ها خاموش شود باز هم از درون گرم هستند و می توانند شعله ور شوند. پودر های با پایه بی کربنات شعله را مهار می کنند ولی موجب خنک شدن عمق مواد جامد نمی شوند و این در حالی است که مونو آمونیوم فسفات در اثر حرارت یک ماده چسبنده ایجاد می کند که تا مدت ها روی مواد جامد را می پوشاند تا زمانی که کم کم خنک شود و مانع رسیدن اکسیژن به سوخت می شود.
شرایط نگهداری پودر خاموش کننده آتش
پودر خاموش کننده آتش نباید در دمای بالای 45 درجه سانتی گراد (افرایش حرارت محیط قدرت جذب رطوبت پودر به دلیل تغییر ماهیت مواد افزودنی در پودر را افزایش می دهد و نیز موجب تجزیه مواد می شود.) و رطوبت بالای ۵۰ درصد نگهداری شوند زیرا موجب جذب رطوبت و کلوخکی پودر خواهند شد.
استفاده از شبکه خاموش کننده حاوی پودر دارای محدوده مناسب دمایی برای کارهای حامل است که برای 2 (0) محدوده (متر درجه سانتی گراد تا 4/4۸ درجه سانتی گراد) و برای 2 محدوده (40- درجه سانتی گراد تا 1/4۸ درجه سانتی گراد) مناسب است. در خارج از این محدوده مراقبت و نگهداری سیستم مشکل است.
پرهیز از مخلوط کردن پودرها
بعضی از مخلوط ها (پایه بی کربنات و مونو آمونیوم فسفات) می توانند بعد از مدتی واکنش دهند و آب و CO را همراه با فشار و در ظرف های سربسته ایجاد کند و در نتیجه منجر به بالا رفتن بیش از حد فشار مخزن شوند.
قیمت کپسول آتش نشانی
کپسول آتش نشانی تجهیزات گران قیمتی نیستند و می توان با هزینه ای پایین آنها را تهیه نمود و در مواقع بروز آتش خسارات آن را به حداقل رساند.
برای اطلاعات بیشتر در خصوص خرید کپسول آتش نشانی این مقاله را بخوانید یا با ما در تماس باشید.
ضوابط اطفا حریق
ضوابط طراحی و اجرای اطفا حریق ، در سه بخش ضوابط ایمنی معماری، ضوابط ایمنی تأسیسات مکانیکی و ضوابط ایمنی تأسیسات الکتریکی گردآوری شده است. ضوابط اطفا حریق شامل ضوابط مرتبط با شبکه های آتشنشانی که مشتمل بر مخزن آب، پمپ های آب، لوله کشیو اتصالات و جعبه های آب آتش نشانی در پارکینگ ها و طبقات و همچنین شبکه های بارنده یا اسپرینکلر که به عنوان یکی از مهمترین مؤلفه های حفاظت ساختمان در مقابل حریق شناخته میشود، منتشر میشود.
نکاتی که در رابطه با کپسول آتش نشانی باید توجه داشته باشیم:
- حداکثر در ارتفاع ۵/۱ متری از سطح زمین نصب شوند و چنانچه وزن خاموش کننده بیشتر از ۱۸ کیلوگرم باشد حداکثر در ارتفاع ۱ متری سطح زمین نصب شوند.
- در نزدیکی ورودی و خروجی ها قرار گیرند.
- مسیر دسترسی ، کوتاه و خالی از وسایل دست و پاگیر و مزاحم باشد.
- در مکانی نصب شوند که امکان صدمات فیزیکی حداقل باشد.
- سیلندرها در فضای باز و در مقابل تابش مستقیم نور خورشید یا برف و باران قرار نگیرند.
- باید دقت داشت که خاموش کننده در فاصله ای دورتر از مواد مخاطره آمیز نصب شوند.
- وقتی که خاموش کننده ها روی دیوار نصب می شوند باید از بستهای مخصوص استفاده شود و توزیع آنها در مکان به شکل یکنواخت صورت پذیرد.
- به منظور فراهم کردن حفاظت مؤثر در برابر حریق و رعایت الزامات کدهای عملیاتی، خاموش کننده ها را باید به نحو مناسبی جایگذاری کرد.
برای اطلاعات بیشتر این مقاله را هم می توانید مطالعه کنید.
دو معیار اصلی که روی جایگذاری خاموش کننده ها تأثیر می گذارند عبارت اند از فاصله ی حرکت و پوشش است.
فاصله حرکت: فاصله ای است که فرد باید طی کند تا به خاموش کننده برسد. پوشش به تعداد خاموش کننده موردنیاز برای تأمین حفاظت کافی یک محل بر مبنای فوت مربع اطلاق میشود. حداکثر فاصله حرکت و فوت مربع پوشش خاموش کننده ها بر مبنای طبقه بندی محل از لحاظ خطر مشخص شده است.
از این دو ویژگی (فوت مربع پوشش و فاصله ی حرکت) باید برای جایگذاری خاموش کننده ها استفاده کرد. دایره ای به شعاع ۷۰ فوت (۲۲/۸متر) (که توسط الزامات مربوط به فاصله حرکت برای خاموش کننده گروه A مجاز شمرده شده است) مساحتی بیش از ۱۱۲۵۰ فوت مربع (۱۰۶۵ متر مربع) را پوشش می دهد که حداکثر میزان مجاز است.
عادت به رفتار ایمن، پیشگیری از حوادث
شرکت ایمن ساز خزایی نماینده فروش و توزیع پودر آتش نشانی ایلیا ،آماده ارایه این پودر به شما مشتریان عزیز می باشد.