دتکتور دودی چیست؟
دتکتور دودی یا آشکارساز دودی حسگری است جهت آشکارسازی رخ داد دود ناشی از حریق. در واقع به ابتدایی ترین اثر حریق یعنی دود حساس است. دتکتور دودی از متداول ترین دتکتورها است.قبل از خرید دکتور دودی این مقاله را مطالعه کنید . ضمنا ایمن ساز خزایی استفاده از این وسایل را بدون مشورت با متخصصین توصیه نمی کند.
این نوع آشکارساز (دتکتور دودی) دارای یک باکس یا محفظه هستند که در صورت پر شدن این محفظه از دود، هشدار می دهند و حریق را اعلام می نمایند.
انواع آشکارساز دودی
- آشکارساز دودی یونیزاسیون (نقطه ای)
- آشکارساز دودی نوری یا فتوالکتریک (نقطه ای)
- بیم دتکتور (خطی، لیزری)
- آشکارساز دودی مکشی
- آشکارساز دودی کانالی (داکت دتکتور)
مقایسه آشکارساز دودی و حرارتی
>در جدول زیر آشکارساز دودی و دتکتور حرارتی از جهات مختلف مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. به طور مثال سرعت عمل و شروع به کار آشکارساز دودی بیشتر از دتکتور حرارتی است.
><td class=”text-center”>دتکتور دودی
<caption>جدول مقایسه دتکتور دودی و دتکتور حرارتی
| مقایسه | دتکتور حرارتی | |
| سرعت عمل | بیشتر | کمتر |
| قیمت | بیشتر | کمتر |
| پوشش دهی | بیشتر | کمتر |
| میزان اطمینان | کمتر | بیشتر |
کاربرد آشکارساز دود
دتکتورهای دودی در مکان هایی با آلودگی متوسط کاربرد دارند و در جاهایی که خود به طور طبیعی دارای دود و رطوبت و آلودگی هستند مثل پارکینگ و آشپزخانه کارایی ندارند. به طور مثال در اتاق خواب، هتل، فروشگاه، بیمارستان، محل کار، اماکن زیارتی و کتابخانه بیشتر استفاده می شوند.
نحوه نصب آشکارساز دودی
- شعاع پوشش دهی دتکتور دودی 7.5 متر است.
- پوشش دهی دتکتور دودی حداکثر 100 متر مربع است.
- دتکتورهای دودی نباید بیش از 10.6 متر از هم فاصله داشته باشند.
- آشکارساز های دودی نباید در ارتفاع بیش از 10.5 متر نصب شوند.
- در راهروهای باریک فاصله دو دتکتور می تواند 15 متر باشد.
- اگر محوطه ای دارای سقف بلند با ارتفاع بیش از 10.5 متر باشد از بیم دتکتور استفاده می شود.
- دتکتورهای دودی نباید نزدیک دریچه های هوا قرار گیرند. زیرا هوا موجب تداخل در عملکرد آنها می شود. دتکتورهای دودی باید حداقل 1 متر از دریچه های هوا فاصله داشته باشند.
- فاصله آشکارساز از اسپرینکلر باید حداقل 60 سانتی متر باشد.
- اگر در محیط از سیستم تهویه مطبوع استفاده شود باید از آشکارساز دودی کانالی استفاده گردد.
آشکارساز دودی یونیزاسیون و نحوه عملکرد آن (Ionization Smoke Detector)
یونیزاسیون به معنی تبدیل شدن مولکول های هوا به یون های مثبت و منفی می باشد. اجزا این آشکارساز شامل یک منبع رادیواکتیو؛ که ذره آلفا تولید می کند، یک محفظه دود و دو صفحه یونیزاسیونی است. ذرات آلفا موجب رسانا شدن هوای اتاقک دود می شوند. هنگامی که ذرات دود وارد اتاقک دود می شوند، موجب کاهش حرکت یون ها و جریان می شوند. در نتیجه رسانایی هوا درون اتاقک دود کم می شود. زمانی که رسانایی اتاقک از استانداردی که برای آن تعریف شده است کمتر شود، دتکتور شروع به عمل می کند. از دتکتورهای دودی یونیزاسیون به دلیل تشعشعات آلفا رادیواکتیو، کمتر استفاده می شود. این دتکتورها با برچسب زرد مشخص می شوند.
در عکس بالا، مرحله 1 نشان دهنده منبع رادیو اکتیو است. مرحله دوم نشان دهنده تولید ذرات آلفا و رسانا شدن محیط اتاقک می باشد. در مرحله سوم ذرات دود به یون های مثبت و منفی می چسبند و دتکتور، حریق را تشخیص می دهد.
مزایا و معایب آشکارساز دودی یونیزاسیون
عملکرد سریع و هشدار در مراحل ابتدایی ایجاد دود از مزایای این نوع دتکتور بوده و از جمله معایب آن می توان به بالا بودن احتمال هشدار غلط و اینکه از محصولات آتش فقط دود را تشخیص می دهد، را نام برد.
آشکارساز دودی فتوالکتریک (نوری) یا دتکتور دودی اپتیکال و نحوه عملکرد آن (Optical)
آشکارساز دودی نوری هم، یکی از پر کاربردترین دتکتورهای امروزی است. قانون های مورد استفاده این دتکتور مسدود سازی مسیر نور و پراکندگی نوراست. اجزای دتکتور فتوالکتریک شامل دستگاه تولید کننده نور (LED)، اتاقک دود و یک دستگاه حساس به نور است.
عملکرد آشکارساز دودی فتوالکتریک از طریق قانون مسدودسازی: با ورود دود به اتاقک دود، شدت نور و در پی آن جریان خروجی کاهش یافته و با کاهش بیش از حد جریان، مدار افت جریان را تشخیص داده و حریق را شناسایی می کند و اعلام حریق فعال می گردد.
عملکرد آشکارساز دودی فتوالکتریک از طریق قانون پراکندگی نور: با ورود دود به اتاقک، دستگاه حساس به نور بطور مستقیم چشمه نور را نمی ببیند. در نتیجه منبع نور به دلیل دودی که وارد اتاقک شده است به دلیل جبران کمبود نور به سمت دستگاه گیرنده، نور منعکس می کند. در نتیجه شدت نور دریافتی افزایش می یابد و با افزایش شدت نور بیش از استاندارد تعریف شده، دتکتور دودی اپتیکال فعال می شود و اعلام حریق رخ می دهد.
مزایا و معایب آشکارساز دودی فتوالکتریک
از جمله مزایای این محصول می توان به هشدار سریع، شناسایی حریق های آهسته و با حرارت کم و حساس به ذرات قابل رویت دود اشاره کرد و از معایب این محصول نیز می توان به بالا بودن احتمال هشدار غلط، نیاز به تمیز کردن و عدم توانایی تشخیص مواد سمی اشاره نمود.
تفاوت آشکارساز دودی نوری و یونیزاسیون از نظر کاربرد
دتکتورهای دودی یونیزاسیون در تشخیص حریق هایی که دود کم (ذرات به اندازه 0.01 تا 0.3 میکرون) دارند و دتکتورهای دودی اپتیکال در تشخیص آتش هایی که دود زیاد (ذرات 0.3 تا 10 میکرون) دارند کاربرد دارند و هیچ کدام از این نوع دتکتورها به دیگری ارجحیت ندارد.
بیم دتکتور و یا آشکارساز دودی خطی (لیزری) و نحوه عملکرد آن (Beam Detector)
بیم دتکتور نیز یکی دیگر از انواع آشکارساز های دودی است که به آن آشکارساز فتوالکتریک خطی و یا اشعه ای یا لیزری نیز گفته می شود. اجزای این دتکتور شامل امواج مادون قرمز و یک منبع گیرنده و فرستنده امواج است. بیم دتکتور به این صورت عمل می کند که گیرنده و فرستنده روبروی هم در یک سالن نصب می شوند. امواج مادون قرمز از دستگاه فرستنده ارسال و توسط دستگاه گیرنده دریافت می شود. که این امواج نسبت مشخصی دارند. اما در صورت وقوع آتش سوزی و حریق، دود مانع ارسال امواج می شود. بدین ترتیب حریق توسط بیم دتکتور شناسایی و آژیر اعلام حریق فعال می گردد.
نحوه عملکرد بیم دتکتور
کاربرد بیم دتکتور یا دتکتور اشعه ای
معمولاً بیم دتکتور در فضاهای بزرگ مانند آمفی تئاتر، کارخانه، اماکن زیارتی، سوله که بین چشمه نور و گیرنده مانعی وجود ندارد، استفاده می شود. در صورتی که محیط آنقدر بزرگ باشد که به تعداد زیادی دتکتور نیاز باشد، استفاده از دتکتور نقطه ای مقرون به صرفه نیست و بیم دتکتور بهترین گزینه است.
مزایا و معایب بیم دتکتور
از جمله مزایای این محصول می توان به استفاده در محیط بزرگ و مقرون به صرفه بودن اشاره کرد و از معایب این محصول نیز می توان به نبودن مانع در مسیر گیرنده و فرستنده برای عملکرد درست و سخت بودن تراز دو دستگاه مقابل هم اشاره نمود.
دتکتور دودی مکشی (استنشاقی) و نحوه عملکرد آن دتکتور دودی مکشی سیستم اعلام حریق، وجود دود را از طریق مکش هوا و بررسی آن انجام می دهد. دتکتور دودی مکشی (استنشاقی) به لوله کشی متصل به سقف نیاز دارد. در واقع لوله ها به پنل مرکزی سیستم اعلام حریق متصل هستند. همچنین منافذی بر روی لوله ها وجود دارد که درون این منافذ هواکشی است که هوای محیط را مکیده و پس از عبور از صافی آن را آنالیز می کنند. در صورت آلوده بودن هوا، دتکتور دودی مکشی فعال می شود و اعلام حریق آغاز می گردد.
نحوه عملکرد آشکارساز دودی مکنده
نحوه عملکرد آشکارساز دودی مکنده
مزایا و معایب آشکارساز دودی مکشی
این محصول دارای مزیت بالاترین میزان حساسیت در بین دتکتورها بوده و ضمنا گرانترین دتکتور می باشد.
دتکتوردودی کانالی (داکت دتکتور) و نحوه عملکرد آن (Duct Detector)
کاربرد دتکتور دودی کانالی
در محیط های بزرگ که سیستم تهویه مطبوع موجب انتقال احتمالی دود به سایر نقاط ساختمان می شود از آشکارساز دودی کانالی (داکت دتکتور) استفاده می شود. در واقع دتکتور دودی کانالی بر روی دیواره کانال هوا و سیستم تهویه مطبوع نصب می شود به گونه ای که لوله آن درون داکت تهویه مطبوع قرار گیرد.
مزایا و معایب دتکتور دودی کانالی
مزیت آشکارساز دودی کانالی این است که امکان انتقال دود به سایر نقاط ساختمان را بسیار کم می کند.
تمام انواع آشکارساز های دودی بالا در نوع سیستم اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر تفکیک می شوند.
انواع دتکتور دودی از نظر عملکرد
دتکتور دودی دارای مدل های زیر می باشد:
- دتکتور دودی متعارف: در محل های عمومی و کوچک استفاده می شود. در 99 درصد موارد آشکارساز های دودی متعارف از برندهای مختلف به دلیل الگوریتم یکسان با تجهیزات سایر برندها همخوانی دارند.
- آشکارساز دودی آدرس پذیر: در برندهای محدود تری تولید می شود و هر برند الگوریتم طراحی خاص خود را دارد به همین دلیل تجهیزات برندهای مختلف با هم همخوانی ندارند.
- آشکارساز دودی بیسیم: همانطور که از نامش مشخص است بدون سیم و با استفاده از امواج رادیویی عمل می کند و در مدل های بسیار محدودی به بازار عرضه می شود.
- آشکارساز دودی موضعی: به صورت مستقل عمل می کند و با برق220 ولت یا باطری کار می کند و آژیر سر خود می باشد. در واقع نیاز به کنترل پنل ندارد.
نحوه انتخاب آشکارساز های دودی
آشکارساز دودی اعلام حریق بر اساس میزان حساسیت، محل نصب، ارتفاع از زمین، میزان حرارت محیط، درجه رطوبت و عوامل دیگر انتخاب می شوند.
با توجه به انتخاب خود، بهتر است که آشکارساز های دودی و به طور کلی تجهیزات مورد نیاز سیستم اعلام حریق خود را از مراکز معتبر و دارای استاندارد تهیه فرمایید.
قیمت آشکارساز دودی
آشکارساز های دودی در دو نوع متعارف یا آدرس‌پذیر موجود هستند. قیمت آشکارساز های دودی آدرس پذیر حدودا 5 تا 10 برابر قیمت آشکارساز دودی متعارف در همان برند است. همچنین برای اطلاع از قیمت آشکارساز های خانگی و دتکتورهای هوشمند با کارشناسان شرکت تماس بگیرید.